نخستین عامل تغییر دهنده درک رنگ، نور است. رنگها زیر منابع نوری مختلف به دلیل بازسازی ساختمان تأثیر متقابل بین منبع نور و رنگ نما ماده تغییر می کنند. پیش بینی تغییرات رنگ توسط تغییرات نور تقریباً غیرممکن است. دومین عامل تغییر رنگ، تأثیر متقابل بین زمینه و رنگهای روی زمینه است. این تغییرات ناشی از محل قرارگیری رنگها هستند. گزینش رنگهای زمینه تعیین میکند که رنگهای روی زمینه چگونه ظاهر شوند. بر عکس این هم می تواند درست نقاشی ساختمان باشد؛ رنگهای روی زمینه بر چگونه دیده شدن زمینه تأثیر می گذارند.
در مورد این مطلب، لزومی هم ندارد رنگ روی زمینه و زمینه را موشکافانه مشخص کنیم، مادامی که رنگ ها روی هم قرار دارند، هر کدام به طریقی که قابل پیش بینی است بر دیگری اثر می گذارد. رابطه زمینه با رنگهای روی زمینه به سه طریق میتواند موجب تغییر گردد: کنتراست همزمانی همه ویژگیهای یک زمینه در اعمال تغییر رنگ قدرت یکسان دارند. تنها شرط لازم این است که زمینه و رنگهای روی آن در یک یا چند عنصر مشترک باشند. هیچ رنگی روی یک زمینه از تأثیرپذیری از آن زمینه در امان نیست. یک نمونه ظاهراً قرمز اولیه خالص اگر روی زمینه های قرمز پتینه دیگر با تفاوت جزئی با آنها قرار بگیرد، با کنتراستی که با آنها ایجاد می کند بیشتر بنفش یا نارنجی به نظر خواهد رسید. رنگهای مرکب مانند رنگ های ثالثه، بیشتر در معرض تغییر یا “تأثیر پذیری” ناشی از محل جایگیری قرار دارند، زیرا هر چه یک رنگ عناصر بیشتری را شامل شود، امکان آنکه عنصر مشترکی با رنگ دیگری داشته باشد بیشتر است. رنگهای مرکب بیشتر دچار تغییر می شوند، زیرا امکان بیشتری برای تغییر دارند، اما باید در نظر داشت که این تغییرات از تغییرات رنگهای ساده تر شدیدتر نیستند، کنتراست مکمل و تفریق زمینه. عبارت مناسب برایهمه این موارد ” شامل میشود” است. ما تا اینجا با دو مورد از از این سه مورد آشنا شده ایم.
رنگ ها آنچنان در روح و روان آدمی اثر میگذارند که موجب تغییر رفتار وی میشوند و این نوع تغییر به تحول در خصوصیات و شخصیت افراد منجر میگردد. انسان و رنگ زیر مجموعه ای از نظام کل و جهان میباشند، لذا انسان و رنگ و طبیعت دائما در تعامل با هم بوده و در نهایت انسان محصور در چهار دیواری طبیعت را تحت تأثیر کلی و محسوس قرار میدهند.
با عدم جایگزینی صحیح رنگ در مکان خاص خود و به کارگیری نادرست آن در محیط های انسانی، صدمات روحی شدیدی بر انسان وارد خواهد آمد. یک رنگ بخش میانی مغز را تحریک میکند و در نتیجه بر اعصاب و روان انسان اثر میگذارد.
رنگها سراسر زندگی ما را در اختیار داشته و غیر قابل اجتناب هستند. بازسازی ساختمان هر رنگی داستان خودش را دارد؛ هر رنگی فرهنگ و حس خودش دارد؛ پس باید رنگ ها را بشناسیم، با آن ها ارتباط برقرار کنیم و از وجود آنها استفاده کنیم؛ این دقیقا یعنی روانشناسی رنگ ها! به عبارتی با روانشناسی رنگها، فرد میتواند وضعیت روحی و ضمیر ناخودآگاه خویش بهتر را بشناسد.
در بررسی نمای استوپه های بودایی و معابد هندی، به نظر می رسد نقوشی به کار رفته مهمتر از کارکرد تزیین سطوح به منظور نمادپردازی جنبه های آیینی سنت های دینی بودایی و هندو به کار گرفته شده اند. در نمونه های اولیه بودایی این نقوش چنان عمیق حکاکی شده اند که نمیتوان آنها را نقش برجسته های ساده ای انگاشت، بلکه باید این نمونه ها را سراغاز پیکرتراشی پتینه هندی دانست. سطح معابد هندی آن چنان پوشیده از مجسمه های خدایان است که در نگاه اول به نظر می رسد این مجسمه ها به صورت منفرد تراشیده شده و بر سطح معبد نصب شده اند اما در مطالعه ی دقیق نقاشی ساختمان آنها درمی یابیم که این نقوشی در سطح بنا و از سنگی نمای آن تراشیده شده اند. با وجود این که از دوره ی کوشان ها مجسمه سازی به معنای یونانی آن به صورت شاخهای منفرد در هنر هند به وجود آمد، اما پیوند مجسمه و معماری گسسته نشد و همواره تزیینات مجسمه ی خدایان به عنوان بخشی از معماری باقی ماند. به نظر میرسد این امر ناشی از خاصیت روایتگری سنتهای دینی بودایی و هندو است. بافت حاصل از مجسمه های واقع بر این بازسازی ساختمان معابد چنان است که بازی نور و سایه بر نمای آنها را در زمره ی جذاب ترین نماهای معماری قرار می دهد.
