رنگ آمیزی کلاس درس مدرسه و مهد کودک

در طی این مطلب به بررسی نحوه رنگ آمیزی کلاس درس مدرسه و مهد کودک و به طور کلی محیط آن خواهیم پرداخت.

به هنگام ساخت یا بازسازی مدارس، هزاران نکته و موضوع وجود دارد که باید مد نظر قرار بگیرد. متأسفانه رنگ و به خصوص رنگ آمیزی کلاس درس اغلب اوقات نادیده گرفته می­شود.

به گفتۀ بونی کریمس، مشاور معماری رنگ در استودیوی رنگ بونی کریمس: “به دلیل کمبود بودجه، بسیاری از مدارس توجهی به کسب اطلاعات مفید در مورد رنگ­ها ندارند. در بسیاری از موارد، انتخاب رنگ به مدیر مدارس، معلمان یا بخش تعمیر و بازسازی سپرده می­شود. در نتیجه بیشتر دیوارها رنگ سفید به خود می­گیرند که رنگ مهیج و محرکی نیست. مشکل دیگر این است که در گذشته اعتقاد بر این بوده که رنگارنگ­تر بودن مدرسه برای بچه­ها بهتر است. با این وجود، تحقیقات اخیر نشان می­دهد که لزوما این مورد درست نیست. در بسیاری از موارد، رنگ بیش از حد یا رنگ­هایی که خیلی روشن هستند می­تواند بیش از حد تحریک­کننده باشد. هدف ایجاد نوعی تعادل است”.

بر اساس گزارش انجمن بین­المللی مشاوران رنگ (آمریکای شمالی – IACC NA)، محیط فیزیکی یک مدرسه تأثیر بسزایی روی روان و فیزیولوژی دانش­آموزان دارد. طراحی مناسب رنگ با محافظت از حس بینایی آنها، در ایجاد محیطی مناسب برای مطالعه و ارتقاء سلامت جسمی و روانی بسیار مهم است. این انجمن همچنین یادآور می­شود که بسیاری از موارد نامطلوب نظیر تحریک­پذیری، خستگی زودرس و عدم توجه به مشکلات رفتاری می­توانند مستقیما متأثر از شرایط محیطی نامناسب از نظر رنگ و روشنایی باشند.

در عین حال که انتخاب رنگ بسیار مهم است، بعضی از رنگ­ها هستند که اثرات ویژه­تری دارند و به گفتۀ جیل پیلاروسچیا، مدیر استودیوی رنگ IACC در سانفرانسیسکو، “وقتی رنگی را انتخاب می­کنید، فرمول جادویی وجود ندارد و یک راه مشخص که بهترین راه باشد نیز برای اعمال رنگ وجود ندارد. بخشی از آنچه که در امر انتخاب تأثیرگذار هستند می­تواند موقعیت جغرافیایی مدرسه، کیفیت و حالت زندگی در مدرسه، و پیش زمینه فرهنگی دانش آموزان باشند”. با این حال او اضافه نمود، “در این رابطه باید اصولی نظیر فیزیولوژی رنگ، ارگونومی بصری و پاسخ بیولوژیکی به رنگ را نیز مد نظر قرار داد”.

بر اساس نظرات پیلاروسچیا، بچه­های کم سن و سال­تر تمایل بیشتری به فعالیت دارند و از این رو شما می‌توانید از یک رنگ روشن­تر و رنگ­های گرم مانند زرد پر رنگ، زرد کم رنگ و امثال آنها استفاده نمایید. او می­گوید: “یک مشکل این است که بسیاری از معلمان چیزهای زیادی روی دیوار آویزان می­کنند که کلاس درس از لحاظ بصری به کلی شلوغ و بی نظم دیده می­شود”. مهم است که سعی کنید تا یک کلاس منظم و سازمان یافته داشته باشید تا میزان اضطراب و استرس دانش آموزان را کاهش دهید.

اِمی وَکس، مالک استودیوهای Your Color Source انجمن IACC در مونت کلیر نیز با این موضوع موافق است و گفته که: “در اغلب کلاس­های درس، چیزهای بسیار زیادی نظیر پوسترها، کاردستی­ها و غیره وجود دارند که با رنگ دیوار در تضاد هستند. این امر می­تواند منجر به تحریک بیش از حد گردد که دلیلی است بر اینکه توجه زیادی به رنگ ننمایید”.

بر اساس نظر وَکس، در مورد بچه های کم سن و سال­تر، هدف رسیدن به تعادل با رنگ­ها است که به معنای تهییج آنها با استفاده از رنگ می­باشد ولی نه بیش از حد. او استفاده از رنگ­های گرم را توصیه می­کند که باعث می­شود تا دانش آموزان احساس کنند که محیط کلاس گرم­تر است و از آن لذت بیشتری ببرند. او می­گوید، “در کل، دانش آموزان کوچک­تر رنگ­های اصلی را ترجیح می­دهند مانند زرد، قرمز و آبی. با این وجود، اگر یک رنگ خیلی شدید یا درخشان باشد، بیش از حد تحریک کننده خواهد بود که سبب می­شود تا بعضی از دانش آموزان بیش از حد تحریک شده، پر انرژی و مضطرب باشند”.

به همین دلیل، وَکس دوباره استفاده از رنگ­های اصلی را توصیه می­کند. برای مثال، به جای زرد روشن می‌توانید زرد کرم را مد نظر قرار دهید که گرم بوده و از رنگ اصلی مشتق شده است اما بیش از حد تحریک کننده نیست. “بنابراین اگر از رنگ خیلی ساده مانند بژ استفاده کنید خیلی نمی­تواند برای دانش آموزان مهیج باشد”.

یکی دیگر از مزایای رنگ این است که موجب تمرکز می­شود. به گفتۀ وَکس، “شما می­خواهید که توجه دانش­آموزان به جلوی کلاس باشد، پس شاید دیواری که معلم در جلوی آن ایستاده است را بتوان با رنگ‌های تندتر نظیر زرد یا قرمز رنگ­آمیزی نمود”.

رنگ­ها را می­توان بر اساس معیارهای بیشتری انتخاب نمود، معیارهایی مانند محدودۀ سنی دانش­آموزان. بر اساس گزارش کریمس، دانش­آموزان 5 تا 8 ساله به طور خاص نیاز دارند که در مدرسه احساس امنیت نمایند، که مدرسه جایی است که از آنها مراقبت می­شود و جو اجتماعی مثبتی در آنجا برقرار است.

رنگ­های مناسب در اینجا قرمز، نارنجی، زرد پر رنگ، سرخ روشن، مرجانی و بنفش هستند. به گفته وی، اینها رنگ­های گرم و روشن هستند که موجب کاهش تنش، نگرانی و اضطراب دانش آموزان می­شوند. دیوارها را می­توان به رنگ نارنجی یا لیمویی رنگ کرد و رنگ قرمز و بنفش ترکیب خوبی با هم دارند. اگر رنگ­آمیزی سقف نیز مد نظر است می­توان از رنگ زرد استفاده کرد تا نشان دهندۀ نور آفتاب باشد.

در بسیاری از موارد، بر اساس گزارش کریمس، رنگ­های سیاه، سفید، خاکستری یا قهوه­ای انتخاب­های خوبی برای این نوع رنگ آمیزی کلاس درس نخواهند بود.

برای بچه­هایی که در سنین بالاتری هستند، 9 تا 10 ساله، از نظرکریمس رنگ­های قرمز و نارنجی هنوز هم مناسب هستند اما اولویت با رنگ­هایی مانند آبی و سبز خواهد بود. در اینجا، دیوارها را می­توان نارنجی یا لیمویی نمود و در این میان از رنگ­های آبی، سبز و یا حتی قرمز نیز استفاده کرد.

در مورد دانش­آموزان سنین بالاتر، 11 یا 12 ساله، باید از رنگ­های گرم­تر به سمت رنگ­های سردتر حرکت کرد. به گفتۀ کریمس، سبز از همه محبوب­تر است. قرمز جایی در این میان ندارد و علاقه بسیار کمی به نارنجی دارند. به همین دلیل دیوارها را می­توان سبز نمود اما رگه­هایی از نارنجی نیز لازم است.

در مورد دانش­آموزان نوجوان، سبز هنوز محبوبیت خود را دارد و اولویت با رنگ آبی است. با این حال، هنوز هم رنگ نارنجی مورد توجه آنان است. به نظر می­رسد که آبی و سبز در افزایش تمرکز تأثیرگذارتر هستند. وَکس پیشنهاد می­دهد که دیوارها به رنگ سبز روشن یا آبی و سبز رنگ­آمیزی شوند.

پیلاروسچیا می­گوید، در دبیرستان، شما به دنبال رنگ­های ملایم­تری هستید. شما می­خواهید که دانش آموزان بتوانند بیشتر و بهتر تمرکز کنند. به همین خاطر او پیشنهاد می­دهد از رنگ بژ، زرد مایل به قهوه­ای، سبز کم رنگ یا آبی و سبز کم رنگ استفاده شود که به ایجاد تمرکز کمک می­کنند.

بعلاوه، ضرورتی ندارد که هر چهار دیوار به یک رنگ، رنگ آمیزی کلاس درس شوند. شما می­توانید دیوار کانونی یا دیوار جلویی را به منظور آرامش چشم دانش آموزان به رنگ آبی – سبز یا سبز جنگلی رنگ کنید. دیوارهای جانبی را نیز با رنگ­های ملایم­تر و طبیعی­تری مثل زرد مایل به قهوه­ای رنگ کنید.

بر اساس گفته­های وَکس، دانش­ آموزان مسن­تر تمایلی به رنگ­های اصلی ندارند زیرا احساس می­کنند که این رنگ­های برایشان زیادی بچه­گانه است. آنها بیشتر به رنگ­هایی علاقمند هستند که در دنیای مد رواج دارند مانند رنگ آبی سیر یا نارنجی. او می­گوید، این رنگ­های محبوب به دانش­آموزان کمک می­کنند تا احساس کنند در محیطی هستند که مطابق مد روز است.

وَکس با نظر پیلاروسچیا در مورد عدم ضرورت رنگ­آمیزی هر چهار دیوار به یک رنگ مشابه موافق است و می­گوید، برای مثال اگر یک کلاس دارای چهار دیوار نارنجی رنگ باشد، احتمالا بیش از حد تحریک کننده خواهد بود. او توصیه می­کند که یک دیوار را به رنگ نارنجی و بقیه را به رنگ آبی سیر رنگ کنیم. او می‌‌گوید، شما به دنبال مهیا کردن محیطی تحریک کننده هستید اما تحریک کنندگی بیش از حد که موجب منحرف شدن دانش آموزان گردد.

متخصصان بر این عقیده­اند که فرمول جادویی یا روشی برتر برای انتخاب رنگ­هایی که در محیط­های مختلف آموزشی خیلی مفید باشند وجود ندارد. اما چندین نکته اصلی باید مد نظر قرار بگیرد مانند فیزیولوژی رنگ، ارگونومی بصری و پاسخ بیولوژیکی به رنگ. اینکه رنگ آمیزی کلاس درس بر اساس بازۀ سنی دانش­آموزان انتخاب شوند بسیار حائز اهمیت است.

آیا رنگ­های خاصی برای اهداف خاصی بهتر هستند؟ در این مورد، تحقیق دارای تناقض­هایی است. به گفتۀ پیلاروسچیا، برخی از تحقیق­ها منجر به این نتیجه شده­اند که کلاس­های علمی به رنگ آبی رنگ شوند. با این وجود، این موضوع به موقعیت مدرسه نیز بستگی دارد. برای مثال اگر مدرسه در مناطق سردسیر قراردارد، ممکن است نخواهید که آبی، رنگ اصلی باشد. تحقیقات دیگری نیز وجود دارند که می­گویند رنگ زرد برای کلاس ریاضی مناسب است. با این حال، هیچ کس با نتایج این تحقیقات موافق نیست.

رنگ آمیزی کلاس درس

از نظر وَکس، رنگ می­تواند یک ابزار انتقال حس و هویت در برخی از نقاط اصلی یک مدرسه باشد. برای مثال، رنگ آمیزی کلاس درس و سالن­های علمی را می­توان به یک رنگ، کلاس و سالن­های موسیقی و هنر را به رنگ دیگر و بقیه جاها را نیز به همین ترتیب رنگ کرد. به گفتۀ وکس، این کار باعث این حس را در دانش­آموزان ایجاد نماید که مدرسه بک جامعه می­باشد.

و دیگر رنگ آمیزی کلاس درس و اتاق­ها را فراموش نکنید. برای مثال، پیلاروسچیا پیشنهاد می­دهد که دفتر ناظم و دفتر مدیر با رنگ­های ظریف­تر و ملایم­تری رنگ آمیزی کلاس درس شوند تا موجب کاهش اضطراب گردند. او می­گوید، شما نباید از رنگ زرد روشن یا قرمز برای دفتر ناظم یا دفتر مدیر استفاده کنید. بر اساس گزارش کریمس، سبز روشن یا کم رنگ برای کتابخانه بسیار مناسب است زیرا این رنگ، رنگ منفعلی بوده و موجب آرامش و تمرکز شما خواهد شد.

در حالی که محدودیت­هایی در انتخاب رنگ برای اتاق­های مختلف یک مدرسه وجود دارد، راهروها موضوع کاملا جدایی هستند. به گفتۀ پیلاروسچیا، رنگ­های روشن­تر و متحرک برای راهروها مناسب است زیرا هدف از انتخاب آنها، تشویق مردم به حرکت از ناحیه­ای به ناحیه دیگر است.

رنگ، دنیای من است. بخشی از آنچه که باید روی انتخاب رنگ تأثیر بگذارد، چه در داخل و چه در خارج از مدرسه، موقعیت جغرافیایی مدرسه، کیفیت و ماهیت زندگی در مدرسه و زمینه های فرهنگی دانش­آموزان است. طراحان رنگ نیز بایستی معماری و بافت محله را نیز مد نظر قرار دهند.

دبرا وایلد، موسس موسسه Debra Wilde Design در پورتلند می­گوید، رنگ­ها می­توانند به دانش­آموزان حس هویت را منتقل کنند. مطمئنا شما نمی­خواهید که از دانش­آموزان در مورد رنگ­آمیزی کلاس درس نظرخواهی کنید و این تحقیق نشان می­دهد که رنگ­های اصلی برای محیط تعاملی و آموزشی بهتر هستند. با این حال، می­توانید یک نظرسنجی انجام دهید و از دانش آموزان بخواهید در مورد رنگ دیگر بخش­های مدرسه مانند راهروها، کافه تریا و محل بازی و تفریح نظر بدهند.

نظر نهایی: با توجه به گفتۀ وایلد، مطالعات به طور کلی نشان می­دهند که رنگ­های ملایم و رنگ­های ترکیبی مانند زرد، آبی، قرمز و نارنجی و سبز، مناسب مدارس هستند.